Leder krijgt een makeover
Audi Magazine
Net zoals Audi ondertussen interieurs zonder dierlijk leder aanbiedt op verschillende modellen – met name de Audi e-tron GT quattro – bestuderen ontwerpers en onderzoekers plantaardige alternatieven voor leder in o.a. autozetels, schoenen of tassen. Een nieuw en duurzaam materiaal dat de toekomst van de circulaire technologie introduceert.
Een idee geboren in de tropen
Een van de allereerste plantaardige alternatieven voor leder werd eind jaren ‘90 ontwikkeld door Carmen Hijosa. Deze onderzoekster van Filipijnse afkomst ontwikkelde in het kader van haar doctoraat aan de London School of Art een materiaal op basis van ananasbladvezels, waarvan de textuur en flexibiliteit vergelijkbaar zijn met die van klassiek leder. Het wordt Piñatex genoemd en is uitsluitend afkomstig van landbouwresten uit bestaande plantages, zonder extra irrigatie en zonder ontbossing. De ecologische impact is dus veel lager dan die van de behandeling van dierenhuiden: elke lopende meter Piñatex staat gelijk aan een besparing van 12 kg CO2-uitstoot. Het werk van Carmen Hijosa heeft sindsdien verschillende andere wetenschappers en ontwerpers over de hele wereld geïnspireerd, die zich hoofdzakelijk hebben toegelegd op het recycleren van afval van exotisch fruit. Pas recent is er een Belgisch initiatief ontstaan.
Belgische vezels
“We willen vooral een lokaal verhaal schrijven”, vertelt Evert Vanecht, chemicus en medeoprichter van APPEAL, een onderzoeksproject van UC Leuven-Limburg dat in de voetsporen van Piñatex treedt. “De plantaardige alternatieven voor dierlijk leder die we ontwikkelen, komen uitsluitend van Belgisch fruitafval. Het gaat om 90% peren- en appelresten." Hoewel het door APPEAL ontworpen materiaal nog niet klaar is om op grote schaal gecommercialiseerd te worden, diende het reeds als grondstof voor het ontwerp van een handtas van ontwerpster Anouk Cuyckx. “De uitdaging is nu om het beter bestand te maken tegen scheuren en water”, vervolgt Evert Vanecht. “We experimenteren hiervoor met verschillende soorten vernis, bijvoorbeeld op basis van vlasvezels. Het doel is om de samenstelling en het proces volledig natuurlijk te houden. We gebruiken geen chemicaliën." Een groot verschil met dierlijk leder, dat grote hoeveelheden water vereist voor de behandeling van huiden en gebruik maakt van chroom, een zeer vervuilend zwaar metaal.
Duurzaam afval
De productie van appels en peren in België bedraagt ongeveer 600.000 ton per jaar. Bijna 100.000 ton blijft echter onverkocht, meestal omdat het fruit beschadigd is of de houdbaarheidsdatum bereikt, en wordt weggegooid. Om zijn alternatieve leder te creëren, haalt het APPEAL-team dit afval op en transformeert het via een specifiek proces. De vruchten worden eerst gemengd en tot pulp vermalen. Ze worden in hun geheel behandeld, zowel het vruchtvlees als de schil, de pitten en het klokhuis, om een maximale hoeveelheid vezels te behouden. Deze zorgen voor een betere textuur en een grotere weerstand. De verkregen fijne pasta krijgt enkele natuurlijke toevoegingen, alvorens te worden gebakken om de aanwezigheid van bacteriën te elimineren. Een appel bestaat voor 85% uit water, koken verwijdert 90% van het vocht en concentreert het materiaal in de vorm van dunne flexibele vellen van 40 bij 60 cm, die alleen nog maar gesneden of in elkaar gezet dienen te worden.
Stap voor stap
Totdat het proces van APPEAL op grote schaal uitgerold kan worden, vinden we al toepassingen van alternatieve ledersoorten in de winkels. Voor de sneakers van fabrikant Komrads bijvoorbeeld wordt een materiaal gebruikt dat ontwikkeld is door het Italiaanse bedrijf Frumat. Het vruchtvlees wordt hier ook als basis gebruikt, maar is slechts goed voor 50% van het resultaat. Het wordt aangevuld met een mix van viscose, polyester en katoen. Een duidelijke vooruitgang vanuit het perspectief van de circulaire economie, maar het UC Leuven-Limburg-project wil dit nog duurzamer maken. Evert Vanecht zorgt echter voor een belangrijke precisering: “Dierlijk leder zal ook in de toekomst zijn plaats hebben. Zolang we vlees blijven eten, zullen we huiden hebben. Het zou zonde zijn om deze weg te gooien. Maar het zuiveringsproces moet worden verbeterd, met name door het elimineren van chroom en overmatig gebruik van water. Ons werk rond fruitafval is ook een manier om de technologie in zijn totaliteit vooruit te helpen.”
